Je hebt er vast al wel eens van gehoord: culture shock. Het is een fenomeen dat je tegen kan komen als je op reis gaat naar een land met een cultuur die heel anders is dan de jouwe. Zeker als dat bijvoorbeeld in Afrika of Azië is. Maar hoe weet je of jij het hebt? Want niemand is immuun.

In navolging van mijn 3CMGM avontuur, besefte ik dat ik het verhaal op de blog nog niet echt afgerond vind. Het is nog onvolledig. Ik vind niet dat ik jullie een goed genoeg beeld heb gegeven van hoe ik dit jaar heb ervaren. Mooie foto’s en boeiende verhalen van alle activiteiten die ik heb ervaren en wat ik eruit geleerd heb, maar de weg ernaartoe… Is die wel goed naar de buitenwereld overgekomen?

Naar India gaan is bijvoorbeeld niet alleen maar rozengeur en maneschijn! Ik dacht bijvoorbeeld dat India me nooit zo hard uit mijn lood kon slaan als het gedaan heeft. Zelfs in Barcelona ging ik een moeilijke periode door. Ook tijdens mijn city tripje in Bratislava liep ik de eerste uren erg op mijn hoede door de straten.

Daarom wil ik jullie nu even wat meer vertellen over hoe ik mijn culture shock heb ervaren, voornamelijk in India.

Mijn eerste indruk van Bhubaneswar was: arm en vuil. De gedachte dat ik hier drie maanden zou moeten blijven, zorgde ervoor dat ik me machteloos en compleet niet op mijn plaats voelde. Ik zou hier nooit passen. Niet alleen vanwege mijn uiterlijk, maar ook vanwege mijn “lichte smetvrees”. Voor ik het wist, was ik excuses aan het verzinnen om zo snel mogelijk terug naar huis te kunnen en mijn nederlaag te erkennen.

Toch ben ik in september vol goede moed opnieuw naar India getrokken, want ik vind India nu een geweldig land!

Culture shock beïnvloedt iedereen op een andere manier en met andere gradaties. Vandaag ga ik een beetje dieper ingaan op dit fenomeen: wat het is, hoe ik het al heb ervaren en hoe ik ermee ben omgegaan.

Wat is een culture shock?

Zoals ik daarnet al zei, komt een culture shock voor als je naar een land trekt waar de cultuur heel anders is dan degene die je gewend bent. Dat kan gaan om de gewoontes, het uiterlijk van de mensen, het klimaat, het eten, de taal… Alles is anders. Je voelt je al snel misplaatst, niet op je plek, maar uiteindelijk gaat dit (meestal) voorbij.

Vaak ga je doorheen verschillende fases. Eerst heb je de honeymoon period. Hoewel het eerst vaak leuk is dat alles inderdaad anders is, wat het net heel spannend maakt, ga je je na een tijdje (gaande van enkele uren tot dagen tot weken) ongemakkelijk en in het algemeen slecht voelen. Alles wat je daarnet nog spannend vond, ga je plots maar niets vinden. Alles valt tegen. Niets gaat zoals je het zou willen. Je wil naar huis en weet niet meer waarom je hier in de eerste plaats aan begonnen bent. Dat is de culture shock period.

Toen ik aankwam in India na een lange tocht, was ik heel moe. Ik had er écht geen zin in om op dat moment ook nog eens moeite te gaan doen om mij aan te passen.

Weet je nog dat ik je vertelde dat ik na de lange vlucht tot in Mumbai echt heel dringend moest plassen maar nog liever een half uur rondliep met een volle blaas dan een hurktoilet te gebruiken?

Toen ik in Bhubaneswar aankwam vond ik het warme klimaat eerst geweldig, maar toen ik een half uur moest wachten voor ze mij kwamen ophalen aan de luchthaven en ik bovendien de opdringerige taxichauffeurs van me moest afbijten, vond ik al dat gezweet maar stom.

En hoewel ik de koeien op de weg eerst grappig vond en ze met veel plezier aanwees, schrok het chaotische verkeer me al snel af van de heilige dieren.

Al snel zag ik helemaal niet meer hoe ik hier ooit gelukkig kon zijn. Was het hele 3CMGM verhaal dit waard? Waarom was ik niet gewoon thuisgebleven en meteen gaan werken?

Dit heimwee-achtige gevoel ging echter na enkele uren alweer grotendeels weg bij mij. Eigenlijk had ik gedacht dat het allemaal wel zou meevallen. Ik heb immers al veel gereisd. Ook naar andere culturen zoals Zuid-Afrika, Thailand en Nicaragua. Maar dat was steeds voor kortere periodes.

Zeker bij langere periodes heb ik gemerkt dat ik culture shock ervaar. Zelfs toen ik naar Barcelona op Erasmus ging heb ik culture shock ervaren. Dat heb ik achteraf pas beseft. Maar ik ken mezelf ook wel een beetje en ik realiseerde me in India dat ik gewoon moest doen wat ik destijds in Barcelona ook had gedaan. En ja, het gevoel van iets van controle te hebben over de situatie had daar heel veel mee te maken. Dat is de adjustment period. De periode waarin je een manier vindt om met alles dat anders is om te gaan. En de periode leidt na lange tijd soms, maar zeker niet altijd, tot adaption en, nog zeldzamer, integration.

Hoe ga je om met culture shock?

Iedereen ervaart culture shock op een andere manier. Sommigen worden ziek, voelen zich depressief, lusteloos en continu moe (of kunnen net niet slapen!), wenen veel, worden snel boos of gefrustreerd, voelen zich soms zelfs angstig.

Ikzelf stond de eerste uren continu op het punt om te huilen. Zowel in India als in Barcelona. Waar was ik toch aan begonnen? Ik kon dit sowieso niet aan. Het zou een soort gevangenisstraf zijn die ik zou moeten uitzitten. Dit werd puur overleven. Ook in Bratislava was het gelijkaardig: het leek helemaal niet veilig toen ik aankwam in de donker en ik bedacht me dat ik best wel een dagje in mijn Airbnb kon doorbrengen zonder al te veel buiten te moeten komen.

Ik voelde me niet zozeer depressief of bang. Ik voelde me super ongemakkelijk. Niet op mijn plek. Ik dacht dat ik het niet zou aankunnen. Dat ik niet goed genoeg was. Niet sterk genoeg. Zulke dingen. Ik dacht mezelf eigenlijk een put in. Maar ik besefte, zeker in India, dat ik eerst en vooral compleet uitgeput was van de reis. Ik besefte dat ik het een kans moest geven en geen overhaaste conclusies mocht trekken. Bovendien stond ik er, in India in elk geval, niet alleen voor.

Daarom deed ik wat me altijd rust geeft: plannen en organiseren. Dat gevoel van controle dat ik nodig heb, had ik door me te installeren in mijn kamer. Koffer uitpakken. Kleren een plaatsje geven. Mijn spulletjes uitstallen op mijn bureau en in de badkamer. De twee single beds tegen elkaar schuiven om er een groot bed van te maken. Winkelen. Lakens, schoonmaakspullen en lokale kleren gaan kopen met mijn klasgenoten. Dingen die ik normaal ook thuis zou doen. Het gaf me rust.

’s Avonds trok ik met mijn klasgenote Hellen, een fervent couchsurfster en wereldreizigster, de straat op. Mensen zoals zij proberen graag dingen uit en komen altijd op hun pootjes terecht. Onder haar vleugels zou het allemaal wel goed komen.

Ze overtuigde me om de Indische streetfood te proeven en naar de expo aan de overkant van te straat te gaan. Dat is exact wat ik doe als ik (alleen) op reis ga. Ik vergat dat ik langs alle kanten werd aangestaard, omdat ik lang en blond met blauwe ogen ben. Ik genoot er gewoon van om alle smaken, geuren en kleuren in me op te nemen. Met Hellen aan mijn zij als steun. Bovendien gaf het me een goed gevoel de buurt te leren kennen en al wat namen van gerechtjes te leren kennen, die ik allemaal noteerde in mijn gsm.

In Barcelona deed ik ongeveer hetzelfde: ik installeerde me in mijn kamertje en mijn honger dwong me de straat op te gaan en de buurt te verkennen, op zoek naar lunch. Een nieuwe plek verkennen put je uit, omdat er gewoonweg zoveel nieuws te beleven valt. En ik was al supermoe. Maar het gaf me ook de energie die ik nodig had om alles met een nieuwe blik te bekijken. Eigenlijk is India niet eens zo vuil. Dit is gewoon India. De kleuren van de sarees, de versieringen met lampions en lichtjes en kaarsen, de geuren van de kruiden en al dat lekkers… Hoe boeiend allemaal!

Het was letterlijk een rollercoaster aan emoties dat ik die dag eerste dag beleefde op mijn nieuwe bestemming. Ook in Barcelona, maar uiteraard voornamelijk in India.

Kortom, welke stappen kan je ondernemen?

1. Bereid je voor op je reis. Lees erover, praat erover, bekijk foto’s en video’s. Ga alvast eens de lokale keuken proeven voor je vertrekt. Vind een buddy door aan je mede-wanderlusters te vragen of zij ginder misschien contacten hebben die je kunnen opvangen bij aankomst. Of kijk eens op websites als expatica of couchsurfing of je iemand vindt die je advies kan geven.

2. Verwacht niet te veel van jezelf. Je bent moe, hebt mogelijk een jetlag en je mag gerust een goed potje huilen als je daar behoefte aan hebt. Doe rustig aan en doe alleen dat waar je zin in hebt. Richt alvast even je plekje in en maak het je eigen. Ga op je gemak eens rondlopen in de buurt. Leer de buurt kunnen. Ga in de buurt iets eten of drinken. Je zal al snel zien dat het allemaal zo erg niet is. Laat jezelf wennen aan je nieuwe omgeving.

3. Doe dingen die je thuis ook energie geven. Lees je graag, luister je graag muziek of hou je van films? Doe dat gerust. Ga je graag winkelen? Super! Niemand houd je tegen! Kijk ook eens rond op blogs en in reisgidsen. Wie weet ontdek je wel een leuke bar waar je een drankje zou kunnen gaan nuttigen of ontdek je een leuke winkel waar je inkopen kan doen. Loop je graag rond? Ga dan lekker buiten wat rondstruinen en blijf gerust dicht in de buurt van je verblijfplaats als je bang bent de weg kwijt te raken.

4. Ga op tijd slapen en slaap uit. Ik raad steeds iedereen aan om meteen op de eerste dag te proberen te gaan slapen op het uur dat je thuis ook zou doen – dus als je thuis gaat slapen om elf uur ’s avonds, begin dat op je bestemming dan onmiddellijk ook te doen – zodat je de volgende dag meteen op het juiste biologische schema zit. Dat maakt alles ook alweer een pak makkelijker. Maar als je thuis de gewoonte hebt om veel te laat te gaan slapen, ga dan hier op een deftig uur slapen zodat je de volgende dag zeker uitgerust bent. Hopelijk ziet alles er dan al een pak rooskleuriger uit!

Heb jij wel eens een culture shock ervaren? Hoe ging jij ermee om?

Pin it for later!